Akredytacja Akredytacja placówek kształcenia ustawicznego Publikacje Akredytacja strategią zapewnienia jakości
Akredytacja jest jednym z wielu możliwych zewnętrznych potwierdzeń, stwierdzających że dana placówka oświatowa zapewnia wysoką jakość oferowanych usług. Dobre placówki i ośrodki prowadzące kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych oraz dobre placówki doskonalenia nauczycieli dbają o wysoką jakość oferowanych usług, budując wewnątrz swych organizacji system zapewnienia jakości.
Placówki kształcenia ustawicznego oraz placówki doskonalenia nauczycieli powinny zapewnić usługi edukacyjne na najwyższym poziomie jakości – jakość rozumiana jest w tym wypadku jako zaspokojenie społecznych potrzeb i oczekiwań.
Jakością placówki zainteresowani są: uczniowie (szerzej – osoby uczące się), nauczyciele, rodzice oraz społeczność zarówno lokalna, jak i całe społeczeństwo.
O jakości placówki decydują najrozmaitsze czynniki, m.in. osiąganie założonych celów, stały rozwój, ciągłe doskonalenie kadry, otwartość na zmiany.
Dobra jakość pracy placówki owocuje przede wszystkim zadowoleniem klientów: uczniów, rodziców, nauczycieli, a także dobrą opinią w środowisku, która z kolei może ułatwić pozyskiwanie zasobów umożliwiających realizację zadań.
Jak zapewniać jakość pracy placówki? Jest wiele na to sposobów, które zwykło się dzielić przede wszystkim na wewnętrzne i zewnętrzne.
Działania podejmowane wewnątrz placówki są stymulowane własną potrzebą poprawy jakości oferowanych usług i to one mają decydujące znaczenie dla funkcjonowania placówki. Tę jakość usługi placówka może określić samodzielnie, poprzez badanie potrzeb i opinii swoich klientów, ale bardzo ważna pozostaje ambicja sprostania wymaganiom zewnętrznym określanym często jako „standardy”. Normy formułowane są z reguły przez tych, którzy odpowiadają za szerszy wycinek rzeczywistości niż pojedyncza placówka, a więc przez organ założycielski i/lub prowadzący placówkę czy pełniący nad nią nadzór, np. pedagogiczny, przez szeroką społeczną reprezentację odbiorców usługi itp.
Z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku akredytacji wprowadzonej do polskiej oświaty przez nowe prawo oświatowe.
Akredytacja jest jednym z zewnętrznych sposobów zapewnienia jakości. Celem akredytacji w obszarze edukacyjnym jest zapewnienie wysokiej jakości procesowi kształcenia i jego efektom. Jeśli placówka oświatowa wchodzi na ścieżkę akredytacji jest to równoznaczne z jej wejściem na drogę jakości. Z całą pewnością dla żadnej z placówek jej droga jakości nie rozpoczyna się całkowicie na nowo od akredytacji, ale w większości przypadków będzie to istotny moment rozpoczęcia w placówce działań o charakterze systemowym na rzecz jakości.
Akredytacja a wewnętrzne sposoby zapewnienia jakości
Proces akredytacji, jak i inne procedury potwierdzania jakości, z reguły obejmuje następujące etapy:
Kluczowy etap akredytacji to samoocena – proces, w którym placówka oświatowa „przymierza się” do stawianych wymagań akredytacyjnych.
Aby mogła tego dokonać, musi znać te wymagania. Użyteczna jest w tym momencie każda podpowiedź, co będzie świadczyło o spełnieniu wymogów, jakie są kryteria oceny oraz wskaźniki spełniania tych kryteriów.
Proces rozpoczyna się od krytycznego spojrzenia na siebie i dokonania samooceny. Placówka znając kryteria oceny w poszczególnych obszarach może sama stwierdzić stopień zgodności badanych obszarów z założeniami. Mając wyniki samooceny można zastanowić się, co należy ulepszyć w poszczególnych obszarach. Należy ustalić strategię poprawy i terminy jej realizacji. To wszystko pozwoli oszacować szanse na zdobycie akredytacji, ale też przekłada się na istotne działania projakościowe w placówce.
Dobrym sposobem „technicznym” w tym etapie działań może być przeprowadzenie analizy SWOT. Pomoże to zidentyfikować mocne i słabe strony placówki oraz szanse i zagrożenia uwarunkowane jej otoczeniem. Można poddać analizie m.in. personel, zasoby rzeczowe i finanse placówki oraz jej wizerunek rynkowy. Powstanie w ten sposób rejestr jej silnych i słabych stron. Jednocześnie trzeba pamiętać, że słabe strony placówki mogą się stać szansą na jej przyszły sukces i dalszy rozwój.
Dokonanie samooceny nie jest łatwe. Do jej przeprowadzenia potrzebna jest uczciwość i determinacja – trzeba być gotowym na każdą prawdę o sobie, nie bać się jej.
Samoocena weryfikowana jest później w procesie uzyskiwania akredytacji – podczas analizy dokumentów przedstawionych z wnioskiem formalnym oraz podczas wizyty akredytacyjnej. Zespół akredytacyjny zbiera dowody spełniania warunków różnymi sposobami, jak w każdych praktycznych badaniach społecznych, poprzez:
Wszelkie koloryzowanie rzeczywistej sytuacji i samooceny zostanie zapewne zdemaskowane podczas wizyty akredytacyjnej.
Rozsądne, mądre zarządzanie nie jest działaniem doraźnym, a perspektywicznym! A akredytacja nie jest celem, a środkiem do osiągnięcia ważniejszego celu – wysokiej jakości usług.
W dokonywaniu samooceny przydaje się zespołowe działanie. Im więcej osób bierze udział w samoocenie (w różnym stopniu oczywiście i w różnych rolach, rozmaicie zaangażowanych), tym większe jest prawdopodobieństwo uzyskania pozytywnej oceny dokonanej przez osoby z zewnątrz.
To wszystko jest oczywiste, gdy w placówce traktuje się starania o akredytację jako impuls do wejścia na drogę jakości; gdy zdobycie akredytacji jest celem pośrednim, a nie ostatecznym w życiu instytucji, placówki.
Przypomnijmy, że wewnętrzny system zapewnienia jakości wiąże się z istnieniem w placówce określonych procedur, które usprawniają działania w tych aspektach funkcjonowania placówki, które przekładają się na wysoką efektywność kształcenia. Powinien podlegać im m.in. system rekrutacji, dokumentacja przebiegu procesu kształcenia. Placówka powinna stale badać zgodność efektów z przyjętymi celami, powinna mieć i stosować jasne procedury odwoławcze dotyczące procesu kształcenia i oceniania.
Często powołuje się w placówce odpowiedzialną osobę na stanowisko koordynatora ds. jakości. Osoba taka koordynuje działania projakościowe, w tym działania zmierzające do spełnienia kryteriów akredytacyjnych. Nie należy jednak zapominać, że jej rola jest tylko wspierająca – to nie koordynator zapewnia jakość pracy, bo jest to zadanie absolutnie wszystkich pracowników!
Akredytacja gwarancją jakości
Od akredytacji wiele się oczekuje. Mówi się1, że proces ubiegania się placówki o akredytację:
Warto w tym miejscu przypomnieć 4 filary jakości wymieniane przez J.J. Bonstingla2:
„Uwłaszczenie” tych zasad powoduje, że jakość w placówce staje się sprawą wszystkich. Każdy powinien zrozumieć własną rolę w dążeniu do jakości. Wzajemna współpraca powinna się układać na zasadach partnerstwa. Wszyscy powinni dbać o rozwój osobisty zdobywając ciągle większą wiedzę i coraz lepsze umiejętności.
Wprowadzanie kanonów projakościowych w działalność placówki, jak wykazuje doświadczenie i praktyka, nie jest zadaniem łatwym. Ważne jest, że prace nad wdrożeniem akredytacji w kuratoriach przebiegają w szerokim dialogu społecznym, co wspierają spotkania organizowane dla przedstawicieli kuratoriów oświaty przez CODN i KOWEZiU. Również otwarte na różne głosy Czytelników łamy e-duk@tora mogą mieć swój udział we wdrażaniu tej istotnej zmiany w polskiej oświacie, jaką jest wprowadzenie akredytacji.
Przyznana akredytacja jest i powinna być gwarancją jakości! Warto pamiętać, że placówka kształcenia ustawicznego lub placówka doskonalenia nauczycieli może zapewniać wysoką jakość kształcenia, ale nie posiadać akredytacji. Natomiast relacja w drugą stronę nie istnieje: nie można myśleć o akredytacji bez odpowiedniej jakości!
--------------------------------------------------------------------------------
1. Wioletta Górczak-Kutarba: „Akredytacja – wspieranie jakości” Gazeta Prawna nr 19 (218), 12-18.V.1998
2. J.J.Bonstingl: Szkoły jakości. Wprowadzenie do Total Quality Manegement w edukacji. Wydawnictwa CODN, Warszawa 1997
